Anayasa Mahkemesinden Flash Karar

Ana muhalefet partisi CHP'nin açtığı davada, Anayasa Mahkemesi, hâkim ve savcı yardımcılığı kadro ihdasını yapan (151) numaralı CBK'nın maddelerini iptal etti.

İptal Davasını Yasa Gereği Ana Muhalefet Partisi CHP açtı(Kanun Dava Açma Yetkisini Ana Muhalefet Partisine Vermiştir)

Anayasa Mahkemesi'ne iptal başvurusu, CHP Genel Başkanı Özgür Özel, milletvekilleri Burcu Köksal, Gökhan Günaydın, Ali Mahir Başarır ve toplamda 130 milletvekili tarafından yapıldı. Başvuruda, 9 Ağustos 2023 tarihli ve (151) numaralı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Kadro İhdas Edilmesi ile Bazı Kadroların İptal Edilmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 1. maddesinin birinci fıkrasının Anayasa'nın Başlangıç kısmı ile 2., 6., 7., 8., 11., 104., 128., 153. ve 161. maddelerine aykırı olduğu ileri sürüldü.

İptal Edilen Hüküm

İptal edilen hüküm, Adalet Bakanlığı taşra teşkilatına hâkim ve savcı yardımcılığı kadrolarının eklenmesini ve bazı mevcut kadroların iptal edilmesini içeriyordu. Bu düzenleme ile Adalet Bakanlığı'na 10 yeni hâkim ve savcı yardımcısı kadrosu ihdas edilmiş, ancak bu işlemin kanun yerine Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmiş olması hukuka aykırı bulundu.

AYM: "Anayasal Yetki Sınırları Aşıldı"

Anayasa Mahkemesi, kararında şu tespitlere yer verdi:

"Hâkim ve savcıların nitelikleri, atanmaları, hakları ve ödevleri gibi özlük haklarına ilişkin hususların yalnızca kanunla düzenlenmesi gerektiği, bu alanın Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenemeyeceği açıktır." "Anayasa'nın 104. maddesinin on yedinci fıkrası uyarınca, münhasıran kanunla düzenlenmesi gereken konular hakkında CBK çıkarılamaz."
"Adalet Bakanlığı teşkilatında yer alacak hâkim ve savcı yardımcılarının statüsünün, yasama yetkisini ihlal edecek şekilde CBK ile belirlenmesi, yasama yetkisinin devredilemezliği ilkesine aykırıdır."

Statü Kanunla Belirlenmeli

Anayasa Mahkemesi, hâkim ve savcı yardımcılarının statüsünün belirlenmesinin yasama yetkisi kapsamında olduğunu belirtti. Mahkeme şu gerekçeleri sıraladı:

"Hâkim ve savcı yardımcılarının statüsü, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenmelidir. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kadro ihdası, Anayasa'nın 104. maddesine aykırıdır. Bu durum, yasama organına ait bir yetkinin yürütmeye devredilmesi anlamına gelir ve kuvvetler ayrılığı ilkesine zarar verir."

İptal Kararı Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?

Anayasa Mahkemesi, iptal edilen düzenlemenin yürürlüğe girmesi durumunda doğabilecek hukuki boşluğun kamu yararını ihlal edebileceğini belirterek iptal hükmünün Resmi Gazete'de yayımlanmasından itibaren dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.

Anayasa Mahkemesi'nin bu kararı, hâkim ve savcı yardımcılığı kadrolarının kanunla düzenlenmesi gerektiğini net bir şekilde ortaya koyuyor. Bu kararın ardından, TBMM'nin bu kadroların ihdası ve düzenlenmesi konusunda yeni bir kanuni düzenleme yapması bekleniyor. Yürütme organının yargı alanına yönelik yetkilerinin sınırları bir kez daha çizilmiş oldu.